Το κείμενο του Καπετάνιου (πρώην υποδιοικητή Marcos) είναι μεταφορά αφήγησης της Δόνια Χουανίτα που είναι, με τη σειρά της, μεταφορά της κοσμοθεωρίας των Μάγια Zapatistas για τη ζωή, τις γυναίκες, τον αγώνα, την οργή και το αύριο για την Παλαιστίνη και όλο τον κόσμο.
Σχετικά με το θέμα: Η καταιγίδα και η επόμενη μέρα
Μέρος δέκατο: Η ΥΓΕΙΑ ΣΥΜΦΩΝΑ
ΜΕ ΤΗΝ ΔΟΝΙΑ ΧΟΥΑΝΙΤΑ
Σήμερα δεν είναι η επόμενη μέρα. Η Doña Juanita αλέθει το καλαμπόκι που θα γίνει αργότερα μια νέα τορτίγια στο τραπέζι όπου, μετά την πρακτική άσκηση, θα φάνε οι λειτουργοί της υγείας. Η Δόνια Χουανίτα μου εξομολογείται ότι, όταν πρόκειται για τη διανομή του φαγητού, εξυπηρετεί περισσότερο τις λειτουργούς της υγείας. Επειδή είναι θεραπεύτριες, λέει, και χρειάζονται περισσότερη δύναμη για το μυαλό τους για να μάθουν και να διδάξουν.
Μιλάμε. Ή μάλλον, εκείνη μιλάει κι εγώ ακούω. Λέει για μια μακρινή γη που βρίσκεται εκεί πέρα, στην άλλη πλευρά της οροσειράς που απλώνει τη φούστα της στη γη μας -τη γη μας που κάποτε ήταν η γη των ξένων, των μακρινών, του χρήματος και του θανάτου- γη που έγινε ελεύθερη χάρη στον αγώνα μας.
Η Δόνια Χουανίτα είναι ευτυχισμένη με τον αγώνα. Αφηγούμενη ιστορίες από το παρελθόν, όταν την εξουσία είχαν ο τσιφλικάς και η κυβέρνηση, ενθαρρύνει τις εγγονές της, τις προτρέπει, τις προειδοποιεί: “Μην εγκαταλείπετε ποτέ τον αγώνα, αναζητήστε τον τόπο σας και αγωνιστείτε για να τον υπερασπιστείτε. Αν τον χάσετε, οι νεκροί μας πέθαναν για το τίποτα και θα έρθουν να σας αρπάξουν από τα μαλλιά. Κι εγώ θα σας αρχίσω στις κλωτσιές. Ακόμα κι αν είμαι νεκρή, θα έρθω τη νύχτα.
“Το σύστημα μάς έμαθε μόνο πώς να πεθαίνουμε άσχημα”, λέει καθώς σκαλίζει τη φωτιά. “Και ο αγώνας μάς έμαθε πώς να ζούμε. Είναι δύσκολο να ακολουθήσεις το μονοπάτι του θανάτου και ακόμα πιο δύσκολο να περπατήσεις το μονοπάτι της ζωής. Αλλά ο αγώνας είναι πιο χαρούμενος, γιατί σε κάνει να κοιτάς μακριά, μπροστά. Για παράδειγμα, η υγεία. Πριν, η αρρώστια κατέληγε μόνο στο θάνατο, και τα φάρμακά μας μόνο καθυστερούσαν λίγο το θάνατό μας. Τώρα υπάρχουν πολλές μορφές υγείας. Ξεκινώντας από τα κάτω, όπως ακριβώς φτιάχνεται μια καλύβα. Λοιπόν, αυτό είναι που σκέφτομαι. Αυτό λέει το μυαλό μου. Γι’ αυτό είναι καλό για τα νέα κορίτσια να μαθαίνουν για την υγεία. Γιατί είναι ένας μακρύς δρόμος και ένας δρόμος ζωής. Αλλά όχι μόνο για τα φαρμακευτικά φυτά, γιατί ακόμα κι εγώ ξέρω γι’ αυτά. Είναι και για νέα πράγματα, για εργαστήρια και αυτές τις περίεργες συσκευές που ακούνε τι λέει η κοιλιά σου. Να ανοίγεις την κοιλιά ενός αδελφού, να βγάζεις το κακό και να την επιδιορθώνεις όπως επιδιορθώνεις το μεσοφόρι. Νομίζω ότι ο τσιφλικάς ήθελε να είμαστε άρρωστοι για να πεθαίνουμε γρήγορα και να μην είμαστε μπελάδες. Έτσι κι αλλιώς, ο Αφέντης φέρνει ανθρώπους από αλλού για να τον υπηρετήσουν. Ο αγώνας είναι καλός γιατί δεν έχει να κάνει μόνο με το να σκοτώνεις ή να πεθαίνεις, αλλά και με το να ζεις. Θα ήθελα να δω εκείνο το πράγμα που χώνουν ένα μαχαίρι σ’ έναν χριστιανό, αλλά είναι καλό μαχαίρι γιατί δεν σκοτώνει, θεραπεύει. Είναι πολύ διαφορετικό, είναι της υγείας. Νομίζω ότι γι’ αυτό δεν το λες όταν αρρωσταίνεις. Δεν είναι επειδή είσαι γενναία και δεν θέλεις να ενοχλήσεις με το πρόβλημά σου. Είναι επειδή φοβάσαι το μαχαίρι που θεραπεύει. Φαντάσου ότι βλέπεις με τα μάτια σου πώς η ματσέτα φτάνει στην κοιλιά σου. Ωχ, Θεούλη μου!”, λέει η Δόνια Χουανίτα ενώ κάνει επανειλημμένα τον σταυρό της.
Η Δόνια Χουανίτα ελέγχει τα φασόλια. Μου λέει ότι, σε εκείνη την άλλη γη, κοντά -αν και μακριά- ζουν αδελφοί λαοί που εκείνη τη γη την λένε “Παλαιστίνη”. Λέει ότι η καταστροφή και ο θάνατος εξακολουθούν να θερίζουν εκεί, αν και τώρα ένας άλλος πόλεμος σε μια άλλη γεωγραφία είναι η είδηση που κρύβει τα νέα της Παλαιστίνης. Η Δόνια Χουανίτα δεν κλαίει όταν μιλάει για την “Παλαιστίνη”. Τα μάτια της λάμπουν, ναι, αλλά δεν υπάρχει θλίψη. Υπάρχει οργή, θάρρος, ντροπή.
“Δεν ξέρω, αλλά φαντάζομαι ότι όλοι θέλουν να πουν σε αυτούς τους ανθρώπους τι να κάνουν. Έτσι έγινε και με τις κοινότητές μας, που ήρθαν να μας διατάξουν τι πρέπει να σκεφτόμαστε, να φοράμε, να τρώμε, να προσευχόμαστε, θέλουν ακόμη και να μας πουν πώς να μιλάμε. Ο Αφέντης δεν έρχεται πάντα με το πρόσωπο του τσιφλικά. Μερικές φορές έρχεται με το πρόσωπο ενός καλού ανθρώπου, που πλησιάζει για να σε βοηθήσει, να σου δώσει ελεημοσύνη, να σε χαϊδέψει. Αλλά αυτό που θέλει είναι να διατάζει. Αν δεν αγωνιζόμασταν, θα ήμασταν ίδιοι σήμερα, θα ζούσαμε μια ζωή που δεν θα ήταν δική μας.
Δεν θα είχαμε δική μας συνείδηση και θα ήμασταν αυτό που θέλει να είμαστε το βλέμμα των άλλων. Δεν λειτουργεί έτσι, γιατί το μόνο που σου αφήνουν είναι ο θάνατος. Η ζωή σου είναι η ζωή που λένε αυτοί ότι είναι και όχι η δική σου. Ο αγώνας είναι καλός γιατί δεν διατάζει, αλλά υπακούει”.
Η Δόνια Χουανίτα αναστενάζει. Στοιβάζει τις τορτίγιες και τις αναμνήσεις και μου λέει μια ιστορία που της είχε πει η γιαγιά της πριν από 30, 50, 100, χίλια χρόνια. Η Δόνια Χουανίτα είναι μεγάλη πια, αλλά γίνεται πάλι παιδί όταν επαναλαμβάνει την ιστορία που της έφερε η γιαγιά της από τις πιο παλαιές προγόνους:
“Μετά την αρχή, τα όντα που άρχισαν να μιλούν και να περπατούν, πολέμησαν πολύ. Ήθελαν να έχουν. Όποιος είχε λίγα, ήθελε πολλά. Όσοι δεν είχαν τίποτα, ήθελαν να έχουν έστω και λίγα. Όποιος είχε πολλά, ήθελε να έχει τα πάντα. Δεν ήταν ο τρόπος τους αυτός καθαυτός. Αυτόν τον τρόπο τον έφερε αυτός που είναι το χρώμα του χρήματος, αυτός με τα άγρια μάτια και τα χέρια του θανάτου, ο Dzul (1). Οι πρώτοι υπέφεραν πολύ. Και πολέμησαν πολύ μεταξύ τους. Και μαζί με τις μάχες ήρθαν ασθένειες για όλους: για τα παιδιά, για τις μητέρες, για τους πατέρες, για τα χωράφια, για τα ζώα. Τα φυτά αρρώστησαν και τα νερά και οι ουρανοί αρρώστησαν. Πριν από τα χρήματα, υπήρχε υγεία και δεν υπήρχε η αρρώστια της επιθυμίας να έχουμε περισσότερα. Υπήρχαν τα κοινά.
Οι Τσούλ, οι ξένοι, οι μακρινοί, δίδαξαν στους δικούς μας ότι, για να κυριαρχήσεις σε έναν λαό, έπρεπε να κυριαρχήσεις στις γυναίκες. Και αν δεν τους άφηναν να το κάνουν, έπρεπε να τις σκοτώσουν. Γιατί σκοτώνοντας τις γυναίκες, έλεγαν οι Τσούλ, σκότωναν τις μελλοντικές εξεγέρσεις.
Αλλά οι γυναίκες είχαν μια σοφότερη, μεγαλύτερη σε ηλικία και βαθμό. Ixchel (2) είναι το όνομά της και το έργο της είναι η υγεία όλων. Την ημέρα κρύβεται, αλλά τη νύχτα φυλάει σκοπιά για να δει αν όλα είναι καλά. Είναι η σελήνη, η Ισέλ.
-*-
Στις γυναίκες που αγωνίζονται, η Ισέλ έδωσε την εσωτερική δύναμη της καρδιάς και του σώματος. Έκανε την καρδιά της μεγάλη, ώστε να χωράει μέσα της ο σπόρος της ζωής. Γι’ αυτό οι πόλεμοι του καταπιεστή επιδιώκουν να βλάψουν τις γυναίκες που αγωνίζονται. Από τη στιγμή που είναι μικρές δέχονται επιθέσεις. Γιατί μέσα τους προχωράει η ζωή, προχωράει το αύριο. Επαναστάτριες τις έφτιαξε. Άβολες. Σοφές τις δημιούργησε. Βλέμμα μακρινό έχουν. Βλέπουν τη ζωή πέρα από εκεί που οι άλλοι βλέπουν μόνο το θάνατο. Και όταν αγκαλιάζουν την Ισέλ, τότε ναι, ξέχνα τους πολύ μάτσο και αυταρχικούς τύπους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η δουλειά μας ως γυναίκες είναι η αντίσταση και η εξέγερση. Γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να θεραπεύσουμε μια γη που έχει σκοτεινιάσει από βόμβες, βιομηχανίες και μηχανές. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να θεραπεύσουμε τον θάνατο. Με τον αγώνα”.
-*-
Τώρα συνειδητοποιώ ότι η Δόνια Χουανίτα, όταν λέει “Παλαιστίνη”, λέει “κορίτσι, γυναίκα, ηλικιωμένη”. Και γι’ αυτό η Δόνια Χουανίτα, που ήταν και είναι κορίτσι, γυναίκα και ηλικιωμένη, όταν λέει “Παλαιστίνη” λέει “οργή”, ναι, αλλά λέει επίσης “αύριο”.
Και αυτό είναι που λέμε εμείς οι ζαπατιστικές κοινότητες όταν λέμε “Παλαιστίνη”.
Αυτά. Χαιρετισμούς και βέβαια: υγεία.
Από τα βουνά του νοτιοανατολικού Μεξικού, σχεδόν γωνία με τη Μέση Ανατολή.
Ο Καπετάνιος
29 Νοεμβρίου 2024.
Bίντεο, Los Tercios Compas: “Πρώτες βοήθειες για την επόμενη μέρα, μέρος δεύτερο” (κόψιμο χεριού, απόφραξη λαιμού, ανάνηψη, πέσιμο από άλογο -είχε συμβεί και στον Καπετάνιο-, ακινητοποίηση πολυτραυματία, πτώση από δέντρο, ΣΠΙΤΙ ΑΥΤΟΝΟΜΗΣ ΥΓΕΙΑΣ, ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ Μουσική, Panteón Rococó: “Sobreviviré” [Θα επιζήσω]
Σ.τ.Μ.:
- Dzul, στο πρωτότυπο, είναι σήμερα ένα από τα πιο διαδεδομένα επώνυμα των Μάγια. Σημαίνει ξένος, αφεντικό, ιδιοκτήτης ή κύριος. Αυτή η δυναστεία κατά τη διάρκεια των μεσοαμερικανικών αιώνων βρισκόταν σε αντιπαράθεση με την πολιτεία Acalán, που βρίσκεται στη σημερινή Laguna de Términos, στην πολιτεία Καμπέτσε. Η λέξη, μεταξύ άλλων παραλλαγών, χρησιμοποιείται για να ονοματίσει τον σκύλο, αλλά στη Γουατεμάλα και το Μπελίζ μεταφράζεται ως λόφος ή πλεξούδα. Όταν οι κάτοικοι του Μεξικού παρατηρούσαν τους ιβηρίτες να ιππεύουν ιπποειδή, πίστευαν ότι ο άνθρωπος και το ζώο είχαν συγχωνευτεί -αργότερα η έννοια απέκτησε το νόημα της κοινωνικής θέσης, υπόληψης, κατάστασης. Ορισμένοι αυτόχθονες λαοί έμαθαν να ιππεύουν ιπποειδή, αν και αυτό απαγορευόταν από φόβο για εξεγέρσεις και επειδή μπορεί ο “εχθρός του νέου κόσμου” να γινόταν επιδέξιος στην ιππασία και στη χρήση πυροβόλων όπλων. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν έννοιες που αναδεικνύουν την κοινωνική σημασία της λέξης Dzul, όπως το τυπικό φαγητό Papadzul, το οποίο στη χερσόνησο του Γιουκατάν σημαίνει “φαγητό για σημαντικούς ανθρώπους”.
- Ixchel, στο πρωτότυπο, είναι μια θεότητα των Μάγια γνωστή ως θεά της Σελήνης, εκτός από τη γονιμότητα, τον τοκετό, την εγκυμοσύνη, την ιατρική, τη βροχή, τις υφαντικές τέχνες και τον πόλεμο. Ως θεά ιαγουάρα, η Ισέλ είναι επίσης φοβερή γυναίκα πολεμίστρια εξοπλισμένη με ασπίδα και δόρυ. Οι Μάγια την αναπαριστούσαν ως νεαρή γυναίκα, σύμβολο της αύξουσας σελήνης, ή ως ηλικιωμένη γυναίκα, σύμβολο της φθίνουσας σελήνης, που χύνει μια κανάτα με νερό στη γη, ή μερικές φορές ως ηλικιωμένη γυναίκα που υφαίνει στον αργαλειό. Στο κεφάλι της φορούσε ένα φίδι, και το σχέδιο στη φούστα της ήταν οστά σε μορφή σταυρού. Γιορταζόταν κατά τη διάρκεια του μήνα Ζιπ στο ημερολόγιο των Μάγια υπό τον ρόλο της ως θεάς της ιατρικής. Είχε τέσσερα σύμβολα σε τέσσερα διαφορετικά χρώματα: κόκκινο, λευκό, μαύρο και κίτρινο, τα οποία συνδέονταν με τα τέσσερα τμήματα του σύμπαντος.
Leave a Reply