Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε… (Κείμενα του πρώην υποδιοικητή Μάρκος, νυν Καπετάνιου, Αύγουστος 2024)

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε…

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι μπορείτε να φανταστείτε τα εξής:

Γεννηθήκατε σε ένα χωριό αυτοχθόνων. Σε μια κοινότητα αποκτήσατε τη γλώσσα σας, την κουλτούρα σας, τον τρόπο σας. Όλα αυτά σας κάνουν διαφορετικούς. Για την επίσημη ανθρωπολογία, η γλώσσα σας είναι μια “διάλεκτος” και ο λαός σας μια “εθνότητα”. Είστε αυτό που οι προοδευτικοί αποκαλούν “Ινδιάνος”. Δεν έχει σημασία το χρώμα του δέρματός σας, γιατί μόλις αρχίσετε να πείτε κάτι, θα παρατηρήσετε το μορφασμό περιφρόνησης από τον μη ιθαγενή συνομιλητή σας. Θα δείτε επίσης ότι το άτομο αυτό θα βάλει ενστικτωδώς το χέρι στην τσέπη του για να σας δώσει ένα νόμισμα. Θα υποθέσει ότι είστε κατώτερος, αδαής, βρώμικος, φτωχός, προληπτικός, χειραγωγήσιμος… και ηλίθιος. Αλλά έτσι γεννηθήκατε, ούτως ή άλλως. Ό,τι κι αν κάνετε, τίποτα δεν θα αλλάξει αυτή τη στάση του άλλου ατόμου. Όπως εσείς είστε πολιτισμικά ιθαγενής, έτσι κι αυτός είναι πολιτισμικά ρατσιστής, ακόμα κι αν πρόκειται για έναν “κουλ” ρατσισμό.

Ας υποθέσουμε τώρα, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι ο λαός της καταγωγής σας, η γλώσσα σας, ο πολιτισμός σας, ο τρόπος ζωής σας, είναι ο Cho‘ol, ένας λαός με ρίζες Μάγια, που ζει στις νοτιοανατολικές μεξικανικές πολιτείες Τσιάπας, Ταμπάσκο και Καμπέτσε.

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι, όπως όλοι οι ιθαγενείς, έχετε υποστεί περιφρόνηση, ρατσισμό, αδικία, ξυλοδαρμούς, εξαπάτηση και χλευασμό – εκτός, φυσικά, από αναγκαστικές εξαφανίσεις, φυλακίσεις, βιασμούς και δολοφονίες – μόνο και μόνο επειδή είστε αυτό που είστε: ένας ιθαγενής Τσο’ολ.

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι γνωρίζετε πως μέρος των ιθαγενών λαών στην Τσιάπας, συμπεριλαμβανομένων των Τσο’ολ, είναι τμήμα μιας οργάνωσης που ονομάζεται εζεταελεένε (επίσης γνωστή ως “οι Ζαπατίστας της Τσιάπας” ή “νεο-Ζαπατίστας” ή “παραβάτες του νόμου” ή ό,τι άλλο είναι της μόδας), η οποία πήρε τα όπλα την 1η Ιανουαρίου 1994 γι’ αυτό που αποκαλούσε “αρχή του πολέμου κατά της λήθης”, και έβαλε έτσι τέλος στο σχέδιο του Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι μιας πολυεξαετούς εξουσίας (κάποτε ήταν το υγρό όνειρο του Σαλινισμού, τώρα του Μορενισμού¹).

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι δεν είστε επίσημος ανθρωπολόγος ή ιστοριογράφος, δηλαδή ότι γνωρίζετε πως, εδώ και αιώνες, οι αυτόχθονες λαοί αντιμετωπίζονται από τη νεωτερικότητα (από διαφορετικές αλλά παρόμοιες κυβερνήσεις και στάδια) με ένα μείγμα αηδίας και οίκτου. Και ξέρετε ότι αυτοί οι αυτόχθονες υπάρχουν, ζουν και αγωνίζονται πέρα από βιβλία, μουσεία, τουριστικούς προορισμούς, χειροτεχνίες και κυβερνητικούς λόγους.

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι γνωρίζετε πως αυτοί οι ζαπατιστικοί λαοί είναι εξεγερμένοι και αντιστέκονται επειδή ακολουθούν το δρόμο μιας τρομερής και θαυμάσιας κατασκευής: ενός άλλου κόσμου, ενός κόσμου όπου χωράνε όλοι οι κόσμοι.

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι εσείς, όπως ο Τσο’ολ, είχατε την ατυχία να γεννηθείτε και να ζήσετε κοντά στην ιδιοκτησία μιας ισχυρής προσωπικότητας².

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι το όνομά σας ή η χάρη σας είναι Χοσέ Ντίας Γκόμες (José Díaz Gómez) και ότι είστε κρατούμενος σε μια φυλακή της Τσιάπας κατηγορούμενος ότι είστε Τσο’ολ και ότι… είστε Ζαπατίστα³.

Τώρα, αλλάζοντας συχνότητα, ας υποθέσουμε ότι μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε όσα λέγονται στα δικαστήρια, τα αστυνομικά τμήματα και τις φυλακές της Τσιάπας. Αποσβολωμένος με το θράσος τους ακούτε τα εξής: “Είναι Ζαπατίστα, ένας από αυτούς που επικρίνουν και δεν υποστηρίζουν τον πρόεδρο”. “Το αφεντικό θα χαρεί που τιμωρούμε έναν από τους συντηρητικούς που αρνούνται να σωθούν από τη νεωτερικότητα και την πρόοδο (δηλαδή την 4Τ⁴)”.

Τώρα, ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι η ελευθερία, για εσάς που είστε Τσο’ολ και Ζαπατίστα, εξαρτάται από πολλαπλούς παράγοντες: τη διάθεση του δικαστή εκείνη τη μέρα, τον εισαγγελέα, την αστυνομία, τους άλλους τσιφλικάδες (δηλαδή, εκτός από αυτόν που έχει το τσιφλίκι του στο Παλένκε), την ανάγκη των μικρών γκρίζων ανθρωπάκων να καλοπιάνουν τους ανώτερους οι οποίοι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή τους.

Ας υποθέσουμε ότι γνωρίζετε πως μια μη κυβερνητική οργάνωση για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (μία από αυτές που τόσο πολύ συκοφαντούνται από την ανώτατη εξουσία -μαζί με τους εργαζόμενους στα αργυρώνυτα μέσα ενημέρωσης) έχει αποδείξει την αθωότητά σας και η κατηγορούσα πλευρά δεν μπορεί να παρουσιάσει ούτε την παραμικρή απόδειξη κατά της ελευθερίας σας -και των άλλων διωκόμενων συντρόφων σας. Αλλά είναι ανώφελο γιατί δεν είστε αθώος για τα 2 εγκλήματα για τα οποία έχετε φυλακιστεί για σχεδόν 2 χρόνια: το ότι είστε ιθαγενής και το ότι είστε Ζαπατίστα.

Τώρα, ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι την ίδια στιγμή πηγαίνετε στο Σόκαλο [Zócalo, κεντρική πλατεία] στην Πόλη του Μεξικού και ατενίζετε μια κατασκευή από σίδερο και χαρτοπολτό, η οποία, υποτίθεται, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι είναι αντίγραφο μιας πυραμίδας των Μάγια.

Ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι στη συνέχεια προβληματίζεστε και συμπεραίνετε ότι αυτός είναι ο ιθαγενισμός στο Μεξικό: μια προσομοίωση από χαρτοπολτό ως φόρος τιμής σε ένα μακρινό παρελθόν (και χειραγωγήσιμη στην επίσημη ιστοριογραφία) και χιλιάδες αδικίες που “διαχειρίζεται” η εκάστοτε κυβέρνηση σε βάρος των αυτόχθονων λαών στο παρόν. Για τις κυβερνήσεις, οι αυτόχθονες λαοί είναι η πρώτη ύλη για την κατασκευή “ιστορικών” άλλοθι … και ενόχων.

Τώρα, ας υποθέσουμε, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι σας έχει ανατεθεί -δεδομένης της ικανότητάς σας και, κυρίως, του γεγονότος ότι δεν είστε Τσο’ολ Ζαπατίστα – να δώσετε μια μεγαλειώδη διάλεξη στη σχολή στελεχών του ΚΟΜΜΑΤΟΣ, με τίτλο “Η επανάσταση των συνειδήσεων στην Τέταρτη Μεταρρύθμιση”.

Θα αισθανόσασταν άσχημα; Τουλάχιστον άβολα; Εκτός τόπου και χρόνου;

Ή, όπως οι περισσότεροι ομοϊδεάτες σας, θα λέγατε στον εαυτό σας “όλα για το καλό του κινήματος και για να μην επιστρέψει η ακροδεξιά”, “οι Ζαπατίστας είχαν την ευκαιρία τους, αλλά είναι πλέον εκτός μόδας”;

Έτσι θα μπορούσατε να καταλήξετε στο συμπέρασμα ότι, αν δεν ήσασταν ιθαγενής, αν δεν ήσασταν Ζαπατίστα και αν δεν ασκούσατε κριτική στην εκάστοτε κυβέρνηση, θα ήσασταν ελεύθερος και δεν θα είχατε χάσει δύο χρόνια από τη ζωή σας;

Φυσικά, όλα αυτά προϋποθέτουν, χωρίς να το αποδεχόμαστε, ότι διαθέτετε φαντασία, ευαισθησία και αίσθημα δικαίου.

Και, φυσικά, ότι δεν είστε ξεδιάντροπος. Ή ξεδιάντροπη (για να μην ξεχνάμε την ισότητα των δύο φύλων).

Αυτά. Χαιρετισμούς και σταματήστε να κοιτάζετε ψηλά, ο αγώνας για τη ζωή είναι από κάτω.
Από τα βουνά του νοτιοανατολικού Μεξικού.

Ο Καπετάνιος.
Αύγουστος 2024.

Υ.Γ.: Όλα τα “σύγχρονα” συστήματα δικαιοσύνης είναι μη μεταρρυθμίσιμα. Βασίζονται σε μια υπόθεση που διαψεύδεται καθημερινά από την πραγματικότητα: “όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι ενώπιον του νόμου”. Και όχι επειδή “αυτός που πληρώνει ορίζει τους κανόνες”.

1. Σαλινισμός: από τον Κάρλος Σαλίνας δε Γκορτάρι, πρόεδρο του Μεξικού για μια εξαετία (1988-1994) που αντιμετώπισε σοβαρές κατηγορίες για εκλογική νοθεία. Η προεδρία του, ως οικονομολόγου, χαρακτηρίστηκε από τη διεύρυνση των νεοφιλελεύθερων οικονομικών πολιτικών, την ενδυνάμωση των σχέσεων με τις ΗΠΑ, τις μαζικές ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταιρειών, την άγρια καταστολή και φτωχοποίηση των ιθαγενών λαών, τη διαφθορά, τις πολιτικές δολοφονίες, τη συνεργασία με τις ναρκομαφίες και την είσοδο του Μεξικού στη ΒορειοΑμερικανική Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου με τις ΗΠΑ και τον Καναδά (NAFTA). Μορενισμός: από το αρκτικόλεξο MORENA (Movimiento Regeneración Nacional, Κίνημα Εθνικής Αναγέννησης), το κόμμα του σημερινού προέδρου του Μεξικού, Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, τον οποίο θα διαδεχθεί η εκλεγείσα τον Ιούλιο του 2024 Κλαούδια Σέινμπαουμ Πράδο, από το ίδιο κόμμα, την 1η Οκτωβρίου 2024.
2. Αναφέρεται στα κτήματα του Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ στην πόλη Παλένκε της πολιτείας Τσιάπας.
3. Ο 45χρονος Χοσέ Ντίας Γκόμες είναι ιθαγενής Τσό’ολ και αγρότης-βάση στήριξης του EZLN, με καταγωγή από τη φάρμα “Ελ Τραπίτσε”, στον αυτόνομο ζαπατιστικό δήμο Φρανσίσκο Βίγια, Καρακόλ V, Ρομπέρτο Μπάριος. Συνελήφθη αυθαίρετα, με βάναυσο τρόπο, βασανίστηκε, “εξαφανίστηκε” και κρατήθηκε σε απομόνωση από μέλη της ειδικής αστυνομίας που υπάγονται στην εισαγγελία της περιφέρειας της ζούγκλας Λακαντόνα. Στο γραφείο του εισαγγελέα, τον ανάγκασαν να δώσει τα δακτυλικά του αποτυπώματα και να υπογράψει διάφορα λευκά χαρτιά, ενώ δεν τον βοήθησε μεταφραστής της μητρικής του γλώσσας ούτε δικηγόρος. Ο πραγματικός λόγος για τη φυλάκιση του Χοσέ είναι η επιδίωξη για την ατομική χρήση της γης, την οποία θέλει να επιβάλει η κυβέρνηση ενάντια στη συλλογική χρήση και φροντίδα της Μητέρας Γης, η οποία έχει τις ρίζες της στα ανακτημένα από την εξέγερση του EZLN εδάφη. Παρέμεινε στη φυλακή για ένα χρόνο και εννέα μήνες, κατηγορούμενος για ληστεία με χρήση βίας, ενώ εντάλματα σύλληψης έχουν εκδοθεί για άλλους τέσσερις συντρόφους του, και αποφυλακίστηκε στις 7 Αυγούστου 2024, χάρη στην αλληλεγγύη ιθαγενών λαών, ζαπατιστικών κοινοτήτων, συλλογικοτήτων, οργανώσεων και ατόμων από το Μεξικό και τον κόσμο.
4. 4Τ: Η Τέταρτη Μεταρρύθμιση [Cuarta Transformación] αναφέρεται στην προεκλογική υπόσχεση του μεξικανού προέδρου Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ (κοινώς γνωστού ως AMLO), το 2018, να καταπολεμήσει τα προνόμια, τη διαφθορά και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χαρακτήριζαν το Μεξικό τις προηγούμενες δεκαετίες. Ο Ομπραδόρ όρισε τις τρεις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις ως εξής: τον Μεξικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1810-1821), τον Μεταρρυθμιστικό Πόλεμο (1858-1861) και τη Μεξικανική Επανάσταση (1910-1917). Για περισσότερα βλ. σημείωση 5 στο κείμενο “Ξαναρχίζουμε;”.